پنل برداری

الف)جنس و تراکم خاک
طول و ارتفاع پنل برداری کاملا تابع جنس و تراکم خاک است. مثلا آزمایش مقاومت برشی مستقیم درجا در پروژه¬ای در میرداماد چسبندگی خاک را 290 کیلوپاسکال ارائه کرد. نتایج دانه¬بندی نشان¬دهنده خاک GC بوده منتهی خاک به گونه¬ای بود که جام بیل میکانیکی در برداشتن خاک دچار مشکل می¬شد. در این حالت در ترازهایی که با چنین خاکی مواجهیم می¬توان پنلهایی با طول به مراتب بیشتری در اختیار پیمانکار گذاشت.
در مقابل خاکهای ریزشی مثل خاک GP یا SP قرار دارند که دانه¬بندی ضعیفی داشته و ریزدانه بسیار کمی دارند، به طور خلاصه یا فقط شن هستند یا فقط ماسه.
چنین خاکهایی به دلیل نبود چسبندگی باید پنلهایی با طول و ارتفاع مشخص داشته باشند و روش دندانه موشی توصیه می¬شود. منظور از روش دندانه موشی پنل برداری به صورت یک در میان است. می¬توان طول 6متر از خاک را برداشت و 6متر را باقی گذاشت شپش 6متر بعدی را برداشت. به این منظور پنلهای به طول 6متر و ارتفاع 2متر و به صورت یکی در میان توصیه می¬شود.

شکل1- پنل برداری بصورت دندانه موشی

یکی از روشهای تشخیص اینکه خاک پروژه برای خاکبرداری مناسب است یا خیر آن است که درصورتی که اثر ناخن جام بیل بر روی خاک دیواره¬ی گود باقی بماند گفته می¬شود خاک برای پایدارسازی مناسب است.

شکل2- خاک با تراکم مناسب جهت پنل برداری با طول زیاد

ب)موقعیت اضلاع گود
یک گود معمولا دست¬کم 4ضلع و بعضا اضلاع بیشتری دارد. عمدتاً در گودها در هر ضلع شرایط متفاوت است. به عنوان نمونه در اضلاعی که تنها در مجاورت لبه¬ی گود، خیابان وجود دارد سربار کمی قرار خواهد داشت. همچنین اگر در مجاورت یک ضلع گود سازه بسیار مرتفع و سنگینی وجود داشته باشد، شرایط به مراتب در آن بخش بحرانی خواهد بود.
بعضاً ممکن است سازه سبک بوده ولی شرایط آن ضلع، گود را بحرانی کند. برای مثال یک گود به عمق 18 متر در سعادت¬آباد در مجاورت یک سازه¬ی 3 طبقه¬ای احداث می¬شد که فاقد هرگونه پی بود. در چنین شرایطی باید حتما طرح پایدارسازی گود سنگین¬تر شده و به جای میخگذاری به سراغ مهاربندی برویم.
سوال اجرایی: آیا برای روش دندانه موشی مبنای آیین¬نامه¬ای وجود دارد؟
پاسخ: در واقع روش دندانه موشی پیشنهاد منوال نظارت FHWA برای میخگذاری می¬باشد. اما نکته¬ی قابل ذکر آن است که در چنین روشی طبق آیین¬نامه فاصله¬ی حداکتر رشته¬ها طبق نقشه¬ی اجرایی ملاک طول دهانه قرار گرفته است. مثلا اگر فاصله¬ی رشته¬ها طبق نقشه¬ 3متر باشد، طول دهانه برداشته شده نیز باید 3متر باشد که ما در ایران آن را به 6متر بسط دادیم.
همچنین مطابق شکل به منظور جلوگیری از اتلاف زمان آیین¬نامه پیشنهاد کرده است می¬توان از روی پله¬های باقیمانده اقدام به حفاری کرد. سپس پس از اتمام حفاری، کاشت میخ و یا رشته و در نهایت تزریق می¬توان پیس از گیرش دوغاب تزریق شده و رسیدن زمان آزمایش کشش، پله¬ی خاکی را برداشت و دوغابی که خودش را گرفته تراشید و سپس آزمایش کشش را انجام داد. این مورد به ندرت در کارگاههای داخلی دیده می¬شود زیرا به لحاظ اجرایی باعث کاهش سرعت اجرا می¬شود، به خصوص حین خاکبرداری پله باید بیل مکانیکی خیلی بااحتیاط نسبت به خاکبرداری اقدام نماید تا به میخ آسیبی زده نشود.
جمع¬بندی آن که روش پله گذاری با طول 6متر و برداشتن دهانه با طول 6 متر روشی است که در کارگاههای ایران عرف شده است و دیلی آن هم ابعاد یک ورق مش است که طول 6متر و عرض 2متر دارد و این متفاوت با پیشنهاد FHWA است. باید در نظر داشت آیین¬نامه¬ی FHWA در مورد پله¬گذاری پیشنهادی برای عرض خاکی که باید به عنوان پله نگه داشته شود ارائه نکرده است. منظور از عرض، مقداری از خاک است که باید به عنوان پله یا پاشنه جلوی گود و بطور عمود بر دیوار باقی بماند. برای مثال به نظر شما عرض خاک باقیمانده¬ی 2متر کفایت می¬کند یا خیر. برای این منظور عرضی معادل 5/1 تا 1 برابر ارتفاع خاکبرداری شده در آن مرحله پیشنهاد می¬گردد مثلا اگر در آن مرحله به ارتفاع 2متر خاکبرداری شده است باید برای پله¬ی باقیمانده (خاکبرداری نشده) دست¬کم 3متر خاک در جلوی دیوار باقی بماند.
درکل اگر در ضلی از گود که شرایط مناسب باشد (خاک خوب و فشار کم) در صورتی که رشته¬های یک تراز کشیده شده باشند می¬توان اجازه¬ی پنل برداری در زیر رشته¬ها را داد. اما در صورتیکه با ضلعی از گود مواجه باشیم که شرایط بحرانی باشد جهت رعایت ایمنی بیشتر توصیه می¬شود علاوه بر کشیدن رشته¬های بالایی بهتر است رشته¬های پایین سمت راست و چپ هم کشیده شود سپس بین دو رشته¬ی پایینی پنل¬برداری شود یا این که به جای کشیدن رشته-های چپ و راست می¬توان دوطرف پله¬ی خاکی نگه داشت و در وسط پنل¬برداری کرد.
براساس C (چسبندگی) و Ø (زاویه¬ی اصطکاک داخلی) خاک می¬توان محاسبه کرد هر مترمربع خاک چند تن فشار را تحمل می¬کند و اگر یک پله¬ی خاکی به طول 6، ارتفاع 2متر یعنی 12 مترمربع باقی بماند نقش چند رشته¬ی پیش¬کشیده شده را ایفا خواد کرد؟
در یک پروژه¬ که از خاک GC یعنی شن بسیار سیمانته شده¬ی سخت تشکیل شده بود آزمایش برش مستقیم در تراز 12 متری چسبندگی را 46 کیلوپاسکال و زاویه¬ اصطکاک را 33 درجه و آزمایش دوم برش مستقیم در نقطه¬ای دیگر و در تراز 16 متری چسبندگی را 64 کیلوپاسکال و زاویه¬ی اصطیکاک داخلی خاک را 35 درجه نشان داد.با فرض C=46KPa و Ø=33 درجه و با محاسبات حالت مقاوم خاک می¬توان نشان داد هر یک مترمربع از خاک توان تحمل 19 تن بار را دارد یعنی هر 5/2 مترمربع از خاک می¬تواند نقش رشته¬¬های 3تایی را که 45 تن کشیده شده¬اند ایفا کند. پس پله¬ی خاکی به طول 6 متر و ارتفتع 2 متر یعنی 12 مترمربع می¬تواند کاملا 230 تن بار را تحمل کند که بیش از رشته¬¬ی 5تایی کشیده شده است. لازم به ذکر است این پله باید دست¬کم 3 متر خاک در جلوی دیوار داشته باشد و حین خاکبرداری با بیل میکانیکی تنها تا 3متری دیواره¬ی گود باید اقدام به خاکبردرای نمود.
رگلاژ دستی:
پس از پنل¬برداری که توسط بیل مکانیکی انجام می¬گیرد بهتر است حدود 10 تا 20 سانتی¬متر از خاک نگه داشته شود و به صورت دستی و توسط کلنگ برداشته شده و متناسب با ضخامت شاتکریت که معمولا 10 سانتی¬متر است تراز نهایی کار مشخص شود. به این ترتیب کارگران با توجه به ریسمانی که مدتا توسط نقشه¬بردار داده می¬شود ریسمانی که بین دو نقطه کشیده می¬شود با کلنگ خاک را می¬کنند و سعی بر آن است که ناهمواری¬ها را از بین برده و حتی¬الامکان به وجهی مسطح دست یابند. در صورتیکه بیل مکانیکی خاک زیادی را به سمت داخل دیوار بردارد نیاز به حجم شاتکریت بیشتری خواهد بود که این امر به ضرر خود پیمانکار تمام می¬شود لذا رگلاژ دستی دقیق در تنظیم صحیح امور بسیار مثمر ثمر خواهد بود.